Volgens cijfers van het CBS en TNO hebben meer dan 1,2 miljoen Nederlanders het afgelopen jaar last gehad van ongewenst gedrag door collega’s of leidinggevenden. Als je ook het ongewenst gedrag door externen meetelt, stijgt dit getal zelfs tot 1,7 miljoen. Op een beroepsbevolking van 9,3 miljoen personen betekent dit dat 1 op de 6 mensen te maken heeft met ongewenst gedrag. Wat zijn de gevolgen voor de werknemer en werkgever van dit gedrag en hoe ga je ermee om? Amsterdam – Divers & Inclusief vroeg het aan Bibi Schmidt, expert op het gebied en tevens oprichter van Blue Feniks.
Gevolgen voor de werknemer
Ongewenst gedrag, zoals discriminatie, (seksuele) intimidatie of fysiek/verbaal geweld is soms lastig te herkennen. Mensen bagatelliseren hun gedrag vaak door te zeggen: “Een grapje moet toch kunnen?”
Ongewenst gedrag leidt bij degene die het treft tot onzekerheid, piekeren, slapeloosheid en zich niet meer goed op het werk kunnen concentreren. Hierdoor kan een werknemer meer fouten gaan maken, de productiviteit en kwaliteit van het werk gaan achteruit en de kans op werkgerelateerde ongelukken neemt toe. Die gevolgen kunnen ook weerslag hebben op collega’s bij wie de werkdruk en -stress toenemen door het verminderde functioneren van hun collega.
Juist omdat ongewenst gedrag zich vaak subtiel en langdurig afspeelt, vreet het aan degene die ermee te maken krijgt. Slachtoffers lopen er gemiddeld tussen de 1 en 4 jaar mee rond voor ze aan de bel trekken of komen er überhaupt niet mee naar buiten. Veel mensen ervaren namelijk een enorme drempel om het bespreekbaar te maken: men is bang voor mogelijke represailles of om niet geloofd te worden. Vaak is er onduidelijkheid over de klachtenstructuur: bij wie komt mijn melding terecht? Wat gebeurt er met mijn melding? Word ik wel serieus genomen? Krijg ik later problemen bij contractverlengingen of beoordelingen? Wordt het ongewenst gedrag erger als naar boven komt dat ík melding heb gemaakt?
Gevolgen voor de werkgever
Als iemand op de werkvloer ongewenst gedrag ervaart, lijkt het in eerste instantie makkelijker om te doen alsof er niets aan de hand is. In de praktijk blijkt echter dat 25 procent van deze mensen uiteindelijk de organisatie verlaat. Ook verzuimen gedupeerde werknemers gemiddeld zeven dagen per jaar meer dan gemiddeld. Volgens berekeningen van TNO betekent dat voor werkgevers een jaarlijkse schadepost van 1,7 miljard euro aan loondoorbetaling. Ook de mensen in de directe omgeving, zoals omstanders en meelopers, ervaren stress door de ongezonde werksfeer, wat kan leiden tot meer fouten, verminderde productiviteit, verzuim, depressie en burn-out. Een slechte organisatiecultuur brengt het fysiek en geestelijk welzijn van werknemers in gevaar en zowel werknemer als werkgever ondervinden dus enorm veel schade van ongewenst gedrag.
Onderzoeken van medewerkerstevredenheid
Uit een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid blijkt dat Nederland achterloopt op het gebied van werkgeluk. Een van de instrumenten die een organisatie kan inzetten om het werkgeluk bij werknemers te meten, is een medewerkerstevredenheidsonderzoek. Daarin kunnen factoren als werkgeluk, betrokkenheid en loyaliteit aan de orde komen. Vroeger werd dit soort onderzoeken jaarlijks uitgevoerd. Tegenwoordig is de consensus dat regelmatig meten (bijvoorbeeld eens per kwartaal) nuttig is voor inzicht in de organisatiecultuur en de mogelijkheid geeft voor tijdige interventies. Korte surveys werken het beste, omdat mensen geen zin hebben in ellenlange vragenlijsten. Je kan ook gerichter, bijvoorbeeld op afdelingsniveau, te werk gaan. Onderzoeken moeten het liefst anoniem zijn om zo de kans te vergroten dat medewerkers zich vrij durven te uiten. Wil er effectief gesignaleerd en gestuurd kunnen worden op het voorkomen en aanpakken van ongewenst gedrag op de werkvloer dan is het belangrijk dat er binnen de organisatie een cultuur van veiligheid en onderlinge waardering is.
Bij bovenstaande informatie is gebruik gemaakt van Blue Feniks, een virtuele app die bedrijven helpt bij het melden, herkennen en aankaarten van o.a. ongewenst gedrag op de werkvloer. Meer informatie: www.bluefeniks.com.