Bedrijven en organisaties hebben vaak moeite om het gesprek over diversiteit en inclusie (D&I) op gang te brengen of te houden. Ze vinden het al snel te ingewikkeld en te persoonlijk worden. Kan theater dan worden ingezet? ADI sprak met Arie Snel, theatermaker en initiator van Buitengesloten, een interactieve theatervoorstelling over inclusie op het werk.
Wat wil je over je zelf vertellen?
Van huis uit ben ik regisseur en schrijver. Ik zet mijn mensenkennis al ruim 25 jaar in om strategische vraagstukken op de werkvloer aan te pakken en heb een organisatieadviesbureau: de Bouwmeester. Ik heb bijvoorbeeld geholpen om de werkverhoudingen bij de gemeente Amsterdam te verbeteren. Dat heb ik ook gedaan bij ArTEZ, FNV, CNV, de Hortus, de Goede Zaak, de AHK, Stichting Zaam en Artsen zonder Grenzen. Het doel was meestal hetzelfde: de werksfeer verbeteren.
In al die tijd is mij één ding duidelijk geworden: discriminatie op het werk is een groot vraagstuk waar veel over wordt gesproken, maar waar weinig tegen wordt gedaan. Bijna iedereen heeft een eigen visie op wat er mis is en vaak wordt geprobeerd zaken uit te vechten door het op de persoon te spelen. Dat kan vervelende gevolgen hebben, maakt mensen kapot of verziekt de sfeer op de werkvloer nog meer (zie ook Inclusieve Werkcultuur: Voorkomen is beter dan genezen). Dat kan volgens mij anders.
Hoe heb je dit inzicht gebruikt voor een theatervoorstelling?
Samen met Liesbeth Osse heb ik een ‘customized’ voorstelling over discriminatie op de werkvloer ontwikkeld met als resultaat: Buitengesloten. Dit is een interactief theaterstuk waarbij de medewerkers van het bedrijf dat de voorstelling bezoekt invloed hebben op wat er in het stuk gaat gebeuren. Dit gebeurt door middel van een korte workshop, waarna het resultaat van de workshops wordt geïntegreerd in het theaterstuk. Hierdoor wordt de bezoeker zowel kijker als maker. In de voorstelling worden gedachtes en ervaringen over discriminatie en inclusie uitgewisseld en deelnemers praten met elkaar over deze thema’s zonder dat het direct over henzelf hoeft te gaan.
Begin 2020 hebben we een eerste concept van Buitengesloten gespeeld voor de Directie Wonen van de gemeente Amsterdam en in 2021 hebben we de voorstelling verder ontwikkeld. Via deze link kan iedereen meekijken bij onze repetities en een voorproefje krijgen van de voorstelling!
Zijn jullie zelf een divers toneelgezelschap?
Buitengesloten is geschreven en gemaakt door mensen die verschillen in etnische achtergrond, leeftijd, gender en seksuele oriëntatie. De inhoud van de voorstelling en de workshops kunnen we makkelijk op basis van onze eigen ervaringen aanpassen. Buitengesloten is dus een voorstelling op maat en wordt aangepast aan elke werksituatie en -cultuur en aan wat er bij het bedrijf speelt. Wij doen dit het liefst mét medewerkers van het bedrijf, zodat die van het geheel mede-eigenaar worden.
Het houdt ons dagelijks bezig: hoe bereiken we werkgevers en werknemers, hoe verbeteren we verziekte arbeidsomstandigheden en hoe geven we bedrijven de sleutel naar inzicht en verandering? Dankzij Buitengesloten ben ik teruggekeerd naar mijn oorspronkelijke vak, theater maken. Theater is uitermate geschikt om thema’s als in- en uitsluiting aan de kaak te stellen. Door een verhaal te vertellen kunnen we écht inzicht geven in slepende kwesties, onderwerpen uitwerken in verschillende scenario’s, gebruikmaken van wisselende karakters en plots. Theater maken is een ambacht en een kunstvorm die zich goed leent voor een doorkijk in complexe vraagstukken.
Hoe komen bedrijven met jullie in contact?
Bedrijven en organisaties kunnen een kijkje nemen op de website van de Bouwmeester en via die weg contact opnemen.